Οι Ευνοϊκές Επιδράσεις Υψηλών και Χαμηλών Θερμοκρασιών

Οι Ευνοϊκές Επιδράσεις Υψηλών και Χαμηλών Θερμοκρασιών

Κάθε οπωροφόρο έχει ανάγκη μιας ποσότητας θερμότητας για να βλαστήσει και καρποφορήσει κανονικά. Σε πιο ψυχρά κλίματα η παραγωγή και η ποιότητα των καρπών θα είναι μειωμένη και η καλλιέργεια μη εμπορική. Το σύνολο των μονάδων θερμότητας για κάθε ποικιλία είναι μια σχέση μεταξύ θερμοκρασίας κάθε ημέρας (όρια παίρνονται μεταξύ 10 και 28 °C) και καρπικής περιόδου (ημέρες από την πλήρη άνθιση έως τη συγκομιδή).

Έτσι μια πρώιμη ποικιλία ροδακινιάς (ωρίμανση νωρίς τον Ιούνιο) απαιτεί 400 μονάδες, ενώ μια μέσης εποχής (μέσα Ιουλίου) ωρίμανσης 800. Οι κερασιές απαιτούν κάτω από 500 μονάδες, οι μηλιές πάνω από 1500 και η ακτινιδιά 1800. Αχλαδιά, ευρωπαϊκή δαμασκηνιά (Prunus domestica), μηλιά και κερασιά καρποφορούν και σε περιοχές με χαμηλότερες σχετικά θερμοκρασίες κατά τη βλαστική περίοδο από τη ροδακινιά και βερικοκιά, ενώ η αμυγδαλιά απαιτεί σημαντικά υψηλότερες θερμοκρασίες για να συμπληρώσει τον ετήσιο κύκλο της.

Τα υποτροπικά είδη (εσπεριδοειδή, ελιά) απαιτούν ακόμη υψηλότερες θερμοκρασίες και τα τροπικά είδη (μπανανιά, μάνγκο, ανανάς) τις υψηλότερες (και, καλύτερα, τη μακρύτερη διάρκεια βλαστικής περιόδου). Έτσι η ροδακινιά φυσικά θα μπορούσε να καλλιεργηθεί στη Γερμανία, αλλά η παραγωγή και ιδιαίτερα η ποιότητα των καρπών θα ήταν χαμηλή. Όπως είναι κατανοητό, οι μονάδες θερμότητας σχετίζονται με την πρωϊμότητα μιας ποικιλίας σε συγκεκριμένο μικροκλίμα.

Εκτός της καθυστέρησης της άνθισης, μερικά είδη οπωροφόρων στις βόρειες χώρες (π.χ. τα κεράσια ωριμάζουν τον Ιούλιο στη Γερμανία) θα ωριμάσουν πιο αργά τους καρπούς τους σε σχέση με την Ελλάδα (τα αντίστοιχα κεράσια ωριμάζουν μέσα Ιουνίου), κύρια λόγω της καθυστέρησης συσσώρευσης των μονάδων θερμότητας που απαιτούνται για την ωρίμανση των καρπών.

Μεγαλύτερο είναι το πρόβλημα των ειδών που ωριμάζουν αργά τους καρπούς τους και επομένως απαιτούν πολλές μονάδες θερμότητας. Εδώ η διάρκεια της βλαστικής περιόδου (να το θέσουμε χονδροειδώς από τον τελευταίο παγετό της Άνοιξης έως τον πρώτο παγετό του Φθινοπώρου) είναι καθοριστική στο αν μια ποικιλία μπορεί να καλλιεργηθεί σε μια περιοχή.

Ευνοϊκές επιδράσεις των χαμηλών θερμοκρασιών

Τα φυλλοβόλα οπωροφόρα απαιτούν ψύχος κατά την περίοδο λήθαργου για να ανθίσουν κανονικά την Άνοιξη. Αν δεν δεχθούν αρκετό ψύχος, τότε οι ανθοφόροι οφθαλμοί νεκρώνονται ή δίνουν ατελή άνθη, η ανθοφορία είναι παρατεταμένη, η καρπόδεση μικρή και η ποιότητα (μέγεθος, σχήμα) των καρπών κακή.

Οι ανάγκες σε ψύχος των ανθοφόρων οφθαλμών κάθε κύριου φυλλοβόλου οπωροφόρου φαίνονται στον Πίνακα 1. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι ότι δραστικές είναι οι θερμοκρασίες κάτω των 7 °C αλλά και άνω του μηδενός. Οι οφθαλμοί είναι ικανοί να συσσωρεύουν ώρες που η θερμοκρασία βρίσκεται στα ανωτέρω όρια. Στη ροδακινιά δραστικές θερμοκρασίες είναι μεταξύ 2,5 και 9,1 °C. Θερμοκρασίες άνω των 16 °C αφαιρούν 5 συσσωρευμένες ώρες χαμηλών θερμοκρασιών, ενώ θερμοκρασίες κάτω του μηδενός δεν προσθέτουν ώρες στο βιολογικό ρολόι των οφθαλμών.

Ώρες χαμηλών θερμοκρασιών στα όρια που προαναφέρθηκαν έχουμε <200 για την Κρήτη, >700 για το Βόλο, και >1000 για τη Θεσσαλία – Μακεδονία. Οι ανάγκες σε χαμηλές θερμοκρασίες μπορεί να καλυφθούν μερικά μόνο και με τη χρήση κάποιων χημικών ουσιών, που συνήθως δεν επιτρέπονται στην ολοκληρωμένη παραγωγή (σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες).

Η ελιά είναι το μοναδικό υποτροπικό είδος που απαιτεί ώρες χαμηλών θερμοκρασιών για τη διακοπή του ληθάργου και την κανονική ανάπτυξη των ανθοφόρων οφθαλμών της σε ανθοταξίες με τέλεια άνθη. Οι κρίσιμες θερμοκρασίες είναι κάτω από 10 έως 16 °C και τις χαμηλότερες θερμοκρασίες και τη μεγαλύτερη διάρκεια σε αυτές τη χρειάζονται οι ποικιλίες της κεντρικής και βόρειας Ελλάδας (Κονσερβολιά, Χονδρολιά Χαλκιδικής), ενώ την ελάχιστη διάρκεια απαιτούν οι ποικιλίες της νότιας Ελλάδας (Κορωνέικη).

Τέλος, τα σπέρματα των φυλλοβόλων οπωροφόρων και της ελιάς έχουν επίσης λήθαργο και απαιτούν παραμονή για συγκεκριμένες ώρες (συνήθως μερικές εκατοντάδες) σε θερμοκρασίες 2 έως 7 °C. Τα σπορόφυτα μερικών οπωροφόρων μας είναι χρήσιμα ως υποκείμενα για τον εμβολιασμό σε αυτά των εμπορικών ποικιλιών. Ελλείψει ικανού ψύχους τα σπέρματα δεν βλαστάνουν ή τα σπορόφυτα είναι καχεκτικά και ακατάλληλα για χρήση τους ως υποκείμενα στον πολλαπλασιασμό.

Ώρες χαμηλών θερμοκρασιών που απαιτούνται ανά είδος οπωροφόρου για την κανονική διακοπή ληθάργου των ανθοφόρων οφθαλμών.

Είδος οπωροφόρου Ώρες με θερμοκρασίες 0-7 °C

Μηλιά 1000-1600

Αχλαδιά 500-1000

Κυδωνιά <500

Ροδακινιά 400-800 (αλλά και cvs με 100)

Κερασιά 900-1200

Δαμασκηνιά P. domestica 800-1200 P. salicina <800

Βερικοκιά 200-400

Αμυγδαλιά 180-350 (αλλά και 10-14 °C για 500-1000 ώρες)

Καρυδιά 500-1500

Φιστικιά 1000

Συκιά, φράουλα, ακτινιδιά, ροδιά <400